Dieta ubogopurynowa: Co jeść, aby obniżyć poziom kwasu moczowego?

Dieta ubogopurynowa jest kluczowa dla osób zmagających się z podwyższonym poziomem kwasu moczowego, co może prowadzić do dny moczanowej i problemów z nerkami. Odpowiednie zmiany w jadłospisie pomagają kontrolować poziom puryn w organizmie, zmniejszając ryzyko bolesnych dolegliwości. W tym artykule dowiesz się, które produkty należy ograniczać, a które warto wprowadzić do diety, aby skutecznie obniżyć poziom kwasu moczowego i poprawić swoje samopoczucie.

Czym jest dieta ubogopurynowa i dla kogo jest przeznaczona?

Dieta niskopurynowa to dieta lecznicza, stosowana głównie u osób z dną moczanową i kamicą nerkową. Jej celem jest ograniczenie spożycia puryn – związków azotowych przekształcanych w organizmie w kwas moczowy, którego nadmiar odkłada się w stawach, wywołując obrzęki i ból. Kluczowym elementem tej diety jest zmniejszenie lub eliminacja pokarmów bogatych w białko, takich jak  m.in. mięso, które dostarcza dużych ilości puryn.

Dieta niskopurynowa jest zalecana dla osób z dną moczanową, hiperurykemią oraz kamicą moczanową. Choroba ta, związana z nadmiernym stężeniem kwasu moczowego w organizmie, prowadzi do jego odkładania się w stawach, co objawia się obrzękiem, zaczerwienieniem i silnym bólem. Dna moczanowa najczęściej atakuje staw dużego palca, ale może też dotyczyć kolan, łokci czy nadgarstków.

Zaburzenia te są wynikiem niewłaściwej diety bogatej w mięso i tłuszcze, nadwagi, nadużywania alkoholu oraz niektórych leków. Ponieważ nadmiar kwasu moczowego powstaje z puryn, dieta ubogopurynowa ma kluczowe znaczenie w terapii. Jej celem jest ograniczenie spożycia puryn do maksymalnie 300 mg dziennie, a w przypadku zaostrzenia objawów – do 120 mg.

Dieta powinna opierać się na warzywach, jajach, nabiale i zbożach, a produkty spożywcze podzielono na trzy grupy według zawartości puryn:

• Grupa I (poniżej 50 mg): Mleko, ser, chleb, makaron, warzywa i owoce (np. marchew, pomidory, jabłka).
• Grupa II (50–100 mg): wołowina, flądra, fasola i niektóre owoce (np. banany, melony).
• Grupa III (powyżej 100 mg): Produkty przeciwwskazane, takie jak sardynki, łosoś, mięso wieprzowe, brokuły i szpinak.

Osoby z dną moczanową powinny koncentrować się na produktach z grupy I, sporadycznie sięgać po te z grupy II, a unikać tych z grupy III.

Produkty zalecane i zakazane na diecie ubogopurynowej

Dieta ubogopurynowa jest szczególnie zalecana dla osób z dną moczanową oraz problemami z metabolizmem puryn. Ogranicza spożycie puryn, co może pomóc w zmniejszeniu poziomu kwasu moczowego we krwi. Oto zestawienie produktów zalecanych i zakazanych na tej diecie.

Produkty zalecane

• Warzywa: Większość warzyw jest niskopurynowa, co czyni je idealnym wyborem. Warzywa takie jak marchew, cukinia, brokuły, kapusta, sałata i papryka dostarczają błonnika, witamin i minerałów, wspierając ogólne zdrowie i pomagając w utrzymaniu prawidłowej wagi.
• Owoce: Owoce są źródłem witamin, minerałów i przeciwutleniaczy. Jabłka i gruszki są bogate w błonnik, co sprzyja zdrowiu układu pokarmowego. Jagody, pomarańcze i wiśnie mogą pomóc w obniżeniu poziomu kwasu moczowego dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym.
• Zboża i produkty pełnoziarniste: Wybierając ryż, makaron, chleb pełnoziarnisty i owsiankę, zyskujesz zdrowe źródło węglowodanów oraz błonnika. Produkty te stabilizują poziom glukozy we krwi, co jest istotne dla ogólnego samopoczucia.
• Nabiał: Produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu, takie jak jogurt, twaróg i mleko, są źródłem białka i wapnia. Mogą wspierać zdrowie kości i dostarczać niezbędnych składników odżywczych bez nadmiernego obciążania organizmu purynami.
• Mięso o niskiej zawartości puryn: Chude mięsa, jak indyk czy kurczak, są dozwolone w umiarkowanych ilościach. Zapewniają białko potrzebne do regeneracji tkanek, a ich umiarkowane spożycie pozwala na ograniczenie spożycia puryn w diecie.
• Nasiona i orzechy: Orzechy, migdały i nasiona (np. siemię lniane, chia) są źródłem zdrowych tłuszczów, błonnika oraz białka. Mogą stanowić zdrową przekąskę, wspierając zdrowie serca i mózgu.

Produkty zakazane

• Mięso czerwone: Wołowina, wieprzowina i jagnięcina powinny być ograniczone lub wyeliminowane, ponieważ mają wysoką zawartość puryn, co może prowadzić do wzrostu poziomu kwasu moczowego.
• Podroby: Wątroba, nerki, mózg i inne podroby są szczególnie bogate w puryny, dlatego należy ich unikać.
• Ryby i owoce morza: Niektóre ryby (np. sardynki, makrela) oraz owoce morza (np. krewetki, małże) zawierają wysokie ilości puryn, co może prowadzić do zaostrzenia objawów dny moczanowej.
• Alkohol: Piwo i napoje wysokoprocentowe podnoszą poziom kwasu moczowego i mogą prowadzić do nawrotów objawów dny moczanowej. Z tego powodu powinny być całkowicie eliminowane.
• Produkty przetworzone: Żywność przetworzona, bogata w cukry i tłuszcze trans, jest niezdrowa i może prowadzić do otyłości oraz problemów metabolicznych, co jest niekorzystne dla osób z dną moczanową.
• Zupy i buliony mięsne: Zawierają wysoką zawartość puryn, ponieważ gotowanie mięsnych kości i podrobów zwiększa ich stężenie w płynach, więc warto ich unikać.

Jak dieta ubogopurynowa wpływa na zdrowie?

Dieta ubogopurynowa ma kluczowe znaczenie w zarządzaniu poziomem kwasu moczowego w organizmie, co jest istotne w leczeniu dny moczanowej i hiperurykemii. Oto jak ta dieta wpływa na zdrowie:

1. Obniżenie poziomu kwasu moczowego

• Obniżenie poziomu kwasu moczowego poprzez stosowanie diety niskopurynowej pomaga ograniczyć spożycie puryn, które przekształcają się w kwas moczowy, zmniejszając ryzyko ataków dny moczanowej oraz związanych z nią objawów, takich jak ból i obrzęk stawów. Ograniczenie kwasu moczowego minimalizuje także ryzyko odkładania się kryształków w stawach, co prowadzi do zapalenia i bólu, poprawiając tym samym stan stawów i jakość życia osób stosujących tę dietę.

2. Zwiększenie spożycia zdrowej żywności

• Dieta ubogopurynowa zaleca spożycie warzyw, owoców, nabiału i zbóż, co może prowadzić do lepszego odżywienia i ogólnego zdrowia. Te pokarmy są bogate w witaminy, minerały i błonnik, co wspiera funkcjonowanie organizmu.

3. Kontrola wagi

• Ograniczenie spożycia tłustych mięs i przetworzonej żywności sprzyja utrzymaniu zdrowej wagi. Otyłość jest czynnikiem ryzyka dla dny moczanowej, dlatego kontrola wagi może również pomóc w zapobieganiu atakom.

4. Zmniejszenie ryzyka chorób współistniejących

• Stosowanie diety ubogopurynowej, bogatej w warzywa i owoce, może pomóc w redukcji ryzyka chorób serca i innych schorzeń metabolicznych, takich jak cukrzyca, ze względu na korzystny wpływ na poziom cholesterolu i ciśnienie krwi.

5. Poprawa ogólnego samopoczucia

• Wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych, związanych z dietą niskopurynową, może prowadzić do lepszego samopoczucia fizycznego i psychicznego, co jest korzystne dla jakości życia.

6. Zwiększenie nawodnienia

• Dieta ta często promuje picie wody i unikanie alkoholu oraz słodkich napojów, co jest korzystne dla zdrowia nerek i ogólnej kondycji organizmu.

Podsumowanie

Dieta ubogopurynowa stanowi istotny element w zarządzaniu dną moczanową oraz problemami z metabolizmem puryn. Ograniczając spożycie produktów bogatych w puryny, można skutecznie obniżyć poziom kwasu moczowego, co przekłada się na zmniejszenie ryzyka wystąpienia ataków dny moczanowej. W artykule przedstawiono zalecane produkty, takie jak warzywa, owoce, zboża, nabiał oraz chude mięsa, które wspierają zdrowie, a także produkty, których należy unikać, takie jak mięso czerwone, podroby i alkohol.

Dieta ta nie tylko poprawia samopoczucie, ale również przyczynia się do ogólnej poprawy zdrowia. Odpowiednie nawyki żywieniowe, takie jak regularne posiłki, unikanie przetworzonej żywności oraz dbanie o nawodnienie, mogą znacząco wpłynąć na jakość życia osób z problemami związanymi z odkładaniem kwasu moczowego.

Źródła:

1.Żyłowska, A. (2018, 15 lutego). Dieta niskopurynowa – co jeść, a czego unikać na diecie ubogopurynowej. Wylecz.to.

2.Slyvchenko, S. (n.d.). Dieta ubogopurynowa – co jeść, a czego unikać? Ann Asystent Zdrowia.