Dieta moczanowa – co można jeść a czego nie przy diecie moczanowej

Dna moczanowa, inaczej nazywana podagrą, artretyzmem lub skazą moczanową to ostre zapalenie stawów, niegdyś kojarzone wyłącznie z osobami o wysokim statusie społecznym i głównie z płcią męską. Czym dokładnie jest dna moczanowa i jak sobie z nią radzić?

Co to jest dna moczanowa

Jest to gwałtowne i bolesne zapalenie stawów, szczególnie śródstopno- paliczkowego. Powstaje ono na skutek odkładania się złogów kwasu moczowego zarówno w stawach jak i ścięgnach, więzadłach, a także nerkach. Gdy obejmuje duże palce u stóp nazywa się ją podagrą. Skaza moczanowa występuje często wraz z innymi jednostkami chorobowymi, takimi jak cukrzyca typu 2, nadwaga, otyłość, nadciśnienie tętnicze czy wysoki cholesterol. Najczęściej pierwsze objawy występują dokładnie w miejscu wystąpienia choroby, staje się ono czerwone i może wystąpić gorączka. Warto wiedzieć, że dna moczanowa może występować w postaci guzków dnawych lub kamieni nerkowych.

Objawy skazy moczanowej

Pierwszym objawem zazwyczaj jest wspomniane ostre zapalenie stawów, lub jeszcze wcześniej hiperurykemia, tzn. kwas moczowy w surowicy utrzymujący się długo i na wysokim poziomie

Intensywny ból stawów pojawia się najczęściej w nocy lub o poranku i przeciąga się do kilku godzin.

Do tego mogą dojść jeszcze:

• obrzęki stawów
• podagra (ból dużego palca stopy)
• ból kręgosłupa, nadgarstków, kciuka lub stawu kolanowego
• ograniczona ruchowość w stawie, którego dotyczy zapalenie
• zaczerwienienie i napięcie skóry nad stawem z zapaleniem
• nadwrażliwość dotykowa w miejscu gdzie wystąpiło zapalenie
• złuszczenie naskórka
• dreszcze i gorączka
• guzki dnawe pojawiające się na stawach
• problemy z zasypianiem i ogólne złe samopoczucie.

Najczęściej zapalenie dotyka stawów z jednej strony ciała.

Guzki dnawe, które występują w późniejszym i bardziej zaawansowanym stadium dny moczanowej powstają przez odkładanie się kryształków kwasu moczowego. Mogą mieć rozmiar nawet kurzego jaja, ale najczęściej są dużo mniejsze. Gdy guzki zaczynają licznie tworzyć się w jednym miejscu mogą pojawić się nadżerki kostne. Dostrzec je można w stawach stóp i rąk oraz małżowin usznych.

Dna moczanowa przebiega w czterech etapach

1. okres międzynapadowy
2. ostry napad zapalenia, który nieleczony może trwać od kilku godzin do kilku tygodni
3. bezobjawowa hiperurykemia
4. dna zaawansowana, tj.przewlekła.

Po upływie mniej więcej 10 lat (lub więcej) dna moczanowa staje się chorobą przewlekłą, w której objawy występują stale ale mają mniejsze natężenie. Stawy ulegają zniekształceniu a ich sprawność znacznie się zmniejsza. Z guzków dnawych może sączyć się biała substancja, powstają one już nie tylko w widocznych miejscach ale też w narządach wewnętrznych, co może powodować ucisk nerwów oraz uszkodzenia narządów.

Przyczyny skazy moczanowej

Mówi się o dwóch rodzajach dny moczanowej, pierwotnej i wtórnej.

Pierwotna powstaje zazwyczaj w efekcie genetycznych predyspozycji i wywołanych nimi nieprawidłowości w metabolizmie kwasu moczowego. Uważa się, że sprzyja jej również nieprawidłowa dieta, a dokłądniej spożywanie produktów o wysokiej zawartości puryny. Puryna to związek organiczny wpływający na wytwarzanie kwasu moczowego. Produkty bogate w purynę to: mięso (szczególnie cielęcina, wołowina i wieprzowina, szprotki, drożdże i alkohol).

Dna moczanowa wtórna (nabyta) jest przeważnie efektem innych chorób, np. niewydolności nerek, nowotworów krwi, łuszczycy. Przyczynami mogą być też zatrucie ołowiem, niektóre leki na nadciśnienie czy aspiryna oraz radioterapia.

Do czynników ryzyka należą również:

• płeć – mężczyźni cierpią na podagrę 7-10 razy częściej niż kobiety
• wiek
• nadwaga
• choroba wieńcowa
• cukrzyca
• zaburzenia gospodarki lipidowej
• odwodnienie
• stan po przeszczepie

Leczenie dny moczanowej

Leczenie artretyzmu ma na celu przede wszystkim jak najszybsze i najskuteczniejsze uśmierzenie bólu oraz zapobieganie atakom choroby w przyszłości. Lekarz przepisuje więc pacjentowi leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, a w przypadku gdy dolegliwości regularnie i często nawracają oraz trwają coraz dłużej, zaleca się stosowanie leków zmniejszających wytwarzanie kwasu moczanowego lub zwiększających jego wydalanie z organizmu.

Bardzo ważna jest szybka i pogłębiona diagnoza, by wykryć schorzenia towarzyszące artretyzmowi, np.: kamica moczowa, choroby nerek, zaburzenia gospodarki lipidowej, otyłość. W niektórych przypadkach lekarz podejmuje też decyzje o operacyjnym usuwaniu guzków moczanowych czy kamieni nerkowych.

Istotne, by leczenie rozpocząć jak najszybciej, żeby artretyzm nie przeszedł w formę przewlekłą. Poza tym wdrożenie właściwego leczenia w odpowiednim czasie zwiększa prawdopodobieństwo ustąpienia objawów oraz powrót do zdrowia.

Niezwykle ważna we wsparciu leczenia jest prawidłowa dieta, przestrzeganie zasad zdrowego trybu życia, kontrola ciśnienia i masy ciała oraz cykliczne badanie poziomu lipidów i glukozy.

Do picia najlepsze będą woda, słabe napary herbat, kompoty, a w okresie napadów dny – wody alkaliczne. Picie dużej ilości wody (ok. 3l dziennie)powoduje wzrost wydalania kwasu moczowego z moczem oraz zapobiega tworzeniu się kamieni w nerkach.

Dieta na podwyższonym kwasie moczowym

Dieta moczanowa wcale nie musi być skomplikowana, głównie chodzi w niej o redukcję produktów zawierających duże ilości puryny. Powinna też zawierać produkty, które mają raczej łagodny smak, a posiłki należy przygotowywać głównie za pomocą gotowania, duszenia czy pieczenia. Aby obniżyć kwas moczowy w krwi dieta powinna zawierać optymalne proporcje białek, węglowodanów, tłuszczów oraz witamin i minerałów. Dlatego też dieta na podagrę zawiera więcej węglowodanów, które wspierają wydalanie moczanów wraz z moczem i mniej tłuszczy, które mogą się przyczyniać do zwrotnego wchłaniania moczanów. Wytyczne mówią, że przy prawidłowej masie ciała w diecie muszą się znaleźć białka na poziomie 15-20%, tłuszcze – 35% i węglowodany w liczbie 50-55%.

Dna moczanowa co jeść

Zanim przejdziemy do tego co jeść a czego nie, dobrze jest poznać podstawowe zasady żywienia w dnie moczanowej. Najważniejsza niewątpliwie jest regularność posiłków, należy spożywać je w równych odstępach czasu a ich ilość nie powinna być mniejsza niż 4 ani większa niż 5 posiłków dziennie. Dobrze jest też ostatni posiłek spożyć około 4 godzin przed snem, co uniemożliwi gromadzenie się kwasu moczowego w nocy.

Zalecana dieta przy dnie moczanowej będzie zawierała:

• owoce – praktycznie wszystkie owoce są dozwolone, ponieważ zawierają witaminę C, kwas foliowy i błonnik pokarmowy a te chronią organizm przed rozwojem podagry. Wyjątkiem są rabarbar, którego nie zaleca się spożywać w ogóle oraz melony i banany, których spożycie należy zminimalizować.
• warzywa – są bogatym źródłem witamin z grupy B, polifenoli, fosforu i potasu. Warto jednak zmniejszyć częstotliwość jedzenia dyni, fasoli zielonej i białe, soczewicy, czerwonej kapusty oraz jarmużu.
• produkty mleczne niskotłuszczowe – zarówno mleko jak i jogurty naturalne, kefiry, maślanki i serki wiejskie powinna zawierać dieta na dnę moczanową
• tłuszcze roślinne – m.in. oleje roślinne, orzechy włoskie czy pestki słonecznika
• chude mięso – zaleca się głównie spożycie mięsa drobiowego
• niskoprzetworzone produkty zbożowe – np. chleb razowy, makaron pełnoziarnisty i grube kasze.

Czego nie wolno jeść przy dnie moczanowej

Wiele z poniższych produktów zaostrza objawy choroby, dlatego lepiej wiedzieć czego nie jeść przy dnie moczanowej:

• tłuszcz zwierzęcy – zarówno smalec jak i masło
• tłuste lub przetworzone mięso – wykluczyć trzeba wędliny, konserwy, galarety, wywary z kości i mięsa, podroby oraz dziczyznę
• ryby i owoce morza – szczególnie sardynki, śledzie, szproty, wędzone ryby, konserwy itp.
• tłuste przetwory mleczne – ser biały, żółty i pleśniowy, ale też topiony i mascarpone
• słodzone napoje
• gdy objawy się zaostrzają, zrezygnować powinno się ze szpinaku, roślin strączkowych, brukselki i pora.

Jaka dieta przy dnie moczanowej sprawdzi się najlepiej to wiedzą specjaliści, którzy układają ją tak, aby dostarczała wszelkich niezbędnych składników, a jednocześnie pomagała regulować poziom kwasu moczowego. Pacjent może czuć się zagubiony w natłoku informacji i dlatego dieta pudełkowa Wrocławbędzie świetnym rozwiązaniem.

Catering dietetyczny to nie tylko dieta odchudzająca ani dieta dla sportowców, która pomóc ma w utrzymaniu masy, to również nieoceniona pomoc w dietetyce zdrowotnej. Zalecana dieta przy dnie moczanowej nie będzie wyzwaniem dla dietetyków i kucharzy firm cateringowych, do tego dochodzi estetyka przyrządzonych posiłków oraz ich smak. Nic bardziej nie zniechęca do diety, jak średniej jakości, niesmaczne potrawy. To istotne również z psychologicznego względu, łatwiej przychodzi pogodzenie się z obecnością schorzenia w naszym życiu, gdy nie kojarzymy go z wyrzeczeniami.

Dieta w chorobie dna moczanowa może znacząco poprawić jakość życia skutecznie i na długo, dlatego warto się nad nią odpowiednio pochylić, samemu lub z pomocą profesjonalistów.