Dieta lekkostrawna w cateringu dietetycznym. Kiedy, dla kogo oraz jak ją wprowadzić?

Dieta lekkostrawna (inaczej łatwostrawna) jest zalecana w przypadku określonych schorzeń oraz po przebytych operacjach, nie jest to dieta odchudzająca. W praktyce często spotyka się jej błędne rozumienie tej diety, co może prowadzić do niekorzystnych skutków dla organizmu, tak samo jak w przypadku każdej nieprawidłowo prowadzonej diety.

Czym jest dieta lekkostrawna i na czym polega?

Dieta lekkostrawna to sposób odżywiania, który ułatwia trawienie i zmniejsza obciążenie przewodu pokarmowego, eliminując pokarmy trudne do strawienia

Cel diety:

• Dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych.
• Zminimalizowanie obciążenia przewodu pokarmowego.

Zalecenia dotyczące potraw:

• Unikanie smażenia.
• Preferowanie obróbki, która ułatwia trawienie (np. gotowanie, duszenie, pieczenie).
• Ograniczenie produktów o dużej zawartości tłuszczu.
• Wykluczenie produktów wzdymających (np. rośliny strączkowe).
• Unikanie potraw ostrych.

Kto powinien stosować dietę lekkostrawną?

Najczęściej o diecie łatwostrawnej słyszymy podczas pobytu w szpitalu, zwłaszcza w okresie rekonwalescencji po zabiegach. Natomiast dieta zalecana jest również przy poważnych infekcjach oraz w wielu rodzajach stanach zapalnych w organizmie i chorobach. W zależności od jednostki chorobowej dieta lekkostrawna może też ulegać modyfikacjom, np. pod kątem zawartości tłuszczu.

Dieta lekkostrawna najczęściej stosowana jest w przypadku:

• chorób i stanów zapalnych żołądka i jelit (np. chorobie Leśniowskiego-Crohna, stanach zapalnych błony śluzowej żołądka, dwunastnicy i jelit, nieżycie żołądka, wrzodach żołądka i dwunastnicy),
• rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych (np. po zabiegach bariatrycznych),
• pacjentów leżących przez długi okres,
• chorób infekcyjnych przebiegających z gorączką,
• biegunek,
• nowotworach przewodu pokarmowego,
• w chorobach zapalnych płuc i opłucnej (przy ostrym przebiegu) i w przewlekłych chorobach układu oddechowego,
• chorób przyzębia (np. erozja zębów, paradontoza),
• chorób nerek i dróg moczowych, które są wyrównane.

Dieta lekkostrawna znajduje również zastosowanie w żywieniu osób starszych, u których z wiekiem mogą występować problemy z uzębieniem, zmniejszony apetyt oraz spowolnienie metabolizmu i pracy jelit. Dieta ta jest również zalecana w przypadku osób z przewlekłym stresem, ponieważ ten może zakłócać prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego.

Jednak decyzję o jej wprowadzeniu najlepiej pozostawić lekarzowi prowadzącemu.

Jakie produkty są zalecane, a jakich unikać?

Stosując dietę lekkostrawną, należy unikać produktów bogatych w błonnik pokarmowy, wzdymających, tłustych oraz ostrych przypraw.

Produkty zalecane na diecie lekkostrawnej:

• Produkty zbożowe: chleb i bułki pszenne, sucharki, mąka: pszenna, ryżowa, kukurydziana i ziemniaczana, jasne makarony (pszenne, ryżowe), drobnoziarniste kasze (kuskus, manna, jaglana, drobna jęczmienna i kukurydziana), amarantus, komosa ryżowa, ryż biały, płatki jaglane i ryżowe, błyskawiczne płatki owsiane, wafle ryżowe, chrupki kukurydziane.

• Mięsa: chude mięsa bez skóry (indyk, kurczak, chuda cielęcina, królik, w umiarkowanych ilościach polędwiczki wieprzowe lub schab wieprzowy), chude ryby (dorsz, mintaj, sola, sandacz, okoń, miruna, halibut, szczupak), chude wędliny: gotowana szynka, polędwica, pieczona pierś z kurczaka lub indyka, wędliny drobiowe.

• Nabiał: mleko o niskiej zawartości tłuszczu, jogurt, kefir, maślanka, chudy twaróg, jaja (w umiarkowanej ilości, najlepiej gotowane na miękko),

• Tłuszcze: masło lub miękka margaryna roślinna, oleje roślinne i oliwa z oliwek.

• Warzywa: warzywa korzeniowe (marchewka, korzeń pietruszki, seler, burak) oraz dynia, cukinia, papryka pieczona bez skórki, pomidory (bez skórki, odmiany mięsiste), szpinak, sałata, brokuły, fasolka szparagowa, zielony groszek (w umiarkowanych ilościach), drobno starte surówki, rośliny strączkowe (tylko w formie naturalnego tofu lub napoju sojowego).

• Owoce: jabłka, gruszki, brzoskwinie, banany, jagody i borówki, morele, mango,

• Napoje: woda mineralna niegazowana, słaba herbata czarna, zielona i owocowa, kawa zbożowa i bezkofeinowa, napary ziołowe, kompoty, bulion warzywny, napoje roślinne bez dodatku cukru, napoje roślinne (napój kokosowy, z orzechów nerkowca, migdałowy)

• Przyprawy: pieprz ziołowy, suszone zioła, cynamon, wanilia, ziele angielskie, goździki, kminek, papryka słodka.

• Desery: domowe ciasto drożdżowe, chałka, ciasta ucierane z zalecanymi owocami oraz szarlotkę, galaretki, kisiele i budynie bez dodatku cukru, biszkopty i sucharki gorzka czekolada.

Produkty niezalecane na diecie lekkostrawnej

• Produkty zbożowe: ciemne, pełnoziarniste pieczywa (chleb żytni, razowy, pumpernikiel), pieczywo chrupkie, otręby zbożowe, pełnoziarniste, brązowe lub strączkowe makarony, ryż brązowy, dziki i czerwony, gruboziarniste kasze (gryczana, jęczmienna pęczak, bulgur), płatki owsiane górskie, jęczmienne, żytnie i orkiszowe, słodkie płatki śniadaniowe i dosładzane musli.

• Mięsa: tłuste mięso wieprzowe, wołowe, mięso z gęsi, z kaczki, baranina, tłuste ryby (łosoś, sum, węgorz, karp) oraz ryby w oleju, occie, wędzone, konserwowe i paluszki rybne, tłuste wędliny (kiełbasa, kabanosy), kaszanka, konserwy, pasztety, salceson, boczek.

• Nabiał: tłuste sery dojrzewające, sery topione, ser feta, tłusty twaróg, jaja (w dużych ilościach i smażone na tłuszczu, z majonezem).

• Tłuszcze: smalec, słonina, twarde margaryny roślinne, olej kokosowy i palmowy.

• Warzywa: warzywa cebulowe (cebula, por, czosnek), warzywa kapustne (kapusta, kalafior, brukselka), warzywa o ostrym smaku (rzodkiewka i papryka chili), ogórek surowy, papryka, warzywa w occie i ostrych zalewach octowych z pestkami, grzyby, ziemniaki w postaci placków ziemniaczanych, frytek i chipsów,

• Owoce: owoce cytrusowe (cytryny, pomarańcze, mandarynki, grejpfruty), owoce z drobnymi pestkami (winogrona, porzeczki, figi), czereśnie, śliwki, owoce suszone, kandyzowane oraz w syropach.

• Napoje: napoje gazowane, słodkie i smakowe, mocna kawa, mocna herbata, mocne kakao.

• Przyprawy: pieprz, papryka chili, curry, gałka muszkatołowa, gorczyca, mielony czosnek, ocet, musztarda, majonez, chrzan, gotowe sosy.

• Orzechy i nasiona

• Wysokosłodzone dżemy i konfitury, cukier, syrop glukozowo-fruktozowy, czekolada i wyroby czekoladowe, cukierki i innych słodycze, gumy do żucia, ciasta z tłustymi kremami i bitą śmietaną, pączki, faworki i chałwy.

Przykładowy jadłospis w cateringu dietetycznym

ŚNIADANIE: Twarożek ziołowy z pieczywem pszennym i pomidorami

II ŚNIADANIE: Kasza manna z musem truskawkowo-malinowym

OBIAD: Pulpeciki z indyka z sosem koperkowym, marchewką i puree ziemniaczanym

PODWIECZOREK: Smoothie z owoców leśnych

KOLACJA: Kaszotto z kurczakiem, cukinią, marchewką, pietruszką

Jak stopniowo przejść na dietę lekkostrawną?

Stopniowe przechodzenie na dietę łatwostrawną pozwoli uniknąć problemów trawiennych i ułatwi organizmowi adaptację.

Zasady przechodzenia na dietę lekkostrawną:

• Spożywaj 5-6 posiłków dziennie, w regularnych odstępach czasowych (co 2-3 godziny). Ostatni posiłek najlepiej spożywać 2-3 godziny przed snem.
• Posiłki powinny być przeżuwane dokładnie i jedzone bez pośpiechu, spokojnie, przy stole, w tym czasie unikać rozpraszania przez oglądanie telewizji czy czytanie.
• Wybieraj metody gotowania, które odciążają układ pokarmowy, jak gotowanie na parze, duszenie bez tłuszczu oraz pieczenie w folii.
• Należy spożywać posiłki o umiarkowanej temperaturze, aby nie podrażniać przewodu pokarmowego.
• Warto wyeliminować z diety produkty długo zalegające w żołądku, wzmagające wydzielanie soku żołądkowego, wzmagające perystaltykę jelit, powodujące wzdęcia oraz bogate w błonnik pokarmowy np. tłuste produkty, potrawy smażone na tłuszczu i wędzone, nasiona roślin strączkowych, alkohol, ostre przyprawy.
• Należy stosować techniki kulinarne, dzięki którym błonnik pokarmowy będzie lepiej tolerowany: usuwanie skórek i pestek z warzyw i owoców, wydłużanie czasu gotowania, rozdrabnianie, miksowanie, przecieranie przez sito.

Podsumowanie

Dieta lekkostrawna wspomaga trawienie, odciąża układ pokarmowy i sprzyja regeneracji organizmu. Jest szczególnie zalecana po operacjach oraz w przypadku problemów trawiennych, ponieważ eliminuje ciężkostrawne, tłuste i wzdymające produkty, co redukuje ryzyko podrażnień i poprawia samopoczucie.

Przed jej wprowadzeniem warto skonsultować się z lekarzem, a pomoc dietetyka pomoże w odpowiednim zbilansowaniu składników odżywczych. Zasięgnięcie porady specjalisty i wybór cateringu dietetycznego Tim Catering to doskonałe rozwiązanie, które zapewni wygodę i oferuje indywidualnie dopasowane plany żywieniowe przez wyspecjalizowanych dietetyków, które uwzględniają Twoje potrzeby zdrowotne, a gotowe posiłki dostarczane są bezpośrednio do Twojego domu, co pozwala zaoszczędzić czas i energię.

Materiały źródłowe:

• Jarosz M. (red.) Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu. Instytut Żywności i Żywienia. Warszawa; 2017.
• Ciborowska H., Rudnicka A. Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL, Warszawa, 2014: 248-253, 331-332.